Op bezoek bij Bate Aukema   

Het eerste bezoek in deze rubriek voert ons naar Zuid-Oost Friesland. Daar, in het dorpje Hemrik in een prachtige landelijke omgeving, woont Bate Aukema.
Aan het eind van de oprit verraadt een grote grijze "Halcyon" in een mooie blauw geglazuurde vaas de aanwezigheid van een hostaliefhebber.
In de kleine achtertuin aangekomen verwacht je vervolgens een grote verzameling hosta's.
Niets is echter minder waar:
Een gezellig zitje in een prieeltje met bloeiende bloemen, een klein gazonnetje en een strakke vijver met goudvissen vormen er de belangrijkste onderdelen. "Deze tuin is voor het hele gezin. Mijn vrouw Antje en de kinderen gunnen mij mijn hobby van harte, maar willen deze plek op hun eigen manier indelen", vertelt Bate. De enorm grote "Green Acres" aan het eind van de vijver lijkt de enige concessie die ze doen.
Een paar honderd meter verderop ligt, in een voormalige moestuin, Bate's hostaparadijs!

Met een oppervlakte van 60 m2 niet echt groot, maar de ruimte is optimaal benut door het gebruik van tafels en etages en overal aan palen zijn hosta's opgehangen aan grote metalen ringen. De hostatuin is geheel overdekt met schaduwdoek en volledig omheind door een hekwerk met aan de bovenste planken twee koperen buizen. Koperen buizen die met succes de slakken weren (*hierover is reeds eerder door Bate gepubliceerd)
In de volledig verharde ruimte staan alle hosta's in potten en alle planten zien er werkelijk fantastisch uit! Bate streeft naar planten van grote kwalitiet en vindt netjes en schoon werken enorm belangrijk; alle planten krijgen hun water met de gieter en niet over het blad, maar op de potgrond.

De hostahobby ontstaat in de eind jaren negentig. In een tuin ziet Bate een mooie hosta, een immens grote pol met prachtige bladeren. Dit wekt zijn interesse en later ziet hij in een tuincentrum nog meer soorten. In het begin koopt hij alles wat nieuw voor hem is, maar in het tuincentrum is het assortiment zeer beperkt.
In 2000 leest hij in het "Land-en Tuinbouwblad" een artikel over Wies Voesten en haar hostatuin in de Noordoostpolder. Hij stuurt haar een brief met de vraag waar je meer hosta's kunt kopen en ook waar je meer te weten kunt komen over hosta's.
Haar antwoorden brengen hem in contact met de Nederlandse Hostavereniging waarvan hij in datzelfde jaar nog lid wordt. En hij krijgt het adres van Marco Fransen, waar hij jaarlijks per post een tiental hosta's gaat bestellen.
In de beginjaren beleeft Bate zijn hobby alleen voor zichzelf en heeft hij geen contact met andere liefhebbers. Hij informeert zich wel door het lezen van het "Hostablad" en door veelvuldig zoeken op het internet. Pas in 2005 zoekt hij contact met ondergetekende en bezoeken we samen de jaarvergadering, een bijeenkomst die hij vanaf dat moment ook niet meer overslaat. Hij vindt het fijn om zijn hobby te delen en laat daarvoor, heel selectief, anderen toe in zijn hostaparadijs. Ook wordt hij een regelmatige bezoeker van het Hostaforum (voorheen "Hostavalley forum" en thans "Hostaforum der lage landen") Bate levert hierop regelmate een bijdrage en ook de uitzonderlijke kwaliteit van zijn foto's komt hier aan het licht.

Vanwege ruimtegebrek wordt Bate steeds selectiever bij de aankopen van zijn hosta's, hij laat zich steeds minder verleiden tot het kopen van allerlei "nieuwigheden", maar let steeds meer op kwaliteiten van planten. Daarnaast krijgt hij serieuze belangstelling voor het veredelen van hosta's en zoekt hij naar planten die hij daarvoor mooi en geschikt vindt. Het accent van zijn hobby verlegt zich van verzamelen naar veredelen en op dit moment wordt al meer dan een derde van zijn tuinoppervlakte ingenomen door zijn kruisingen. En Bate verwacht dat dit in de toekomst nog zal toenemen.
Op deze manier is hij, meer dan veel anderen, het gehele jaar door intensief bezig met zijn hobby.

Begin december begint hij al te zaaien (binnen, op de vliering, onder lampen) om al met Kerst zijn eerste zaailingen te hebben. Dan volgt een periode van intensieve verzorging, er wordt meerdere keren geselecteerd tijdens het verspenen en verpotten.
Bate's doel is om halverwege mei al zaailingen te hebben met een grote voorsprong.
Door binnen te zaaien, 24 uur licht te krijgen en gebruik te maken van een uitgekiend bemestingsprogramma kunnen de zaailingen in het eerste half jaar een ontwikkeling doormaken, de plantjes onder normale omstandigheden een tot twee jaar tijd voor nodig hebben.

Eind mei, wanneer ze zijn afgehard en nogmaals verpot, gaan de zaailingen naar buiten, waarna ze nog een heel groeiseizoen voor de boeg hebben.
In de herfst sterven ze vervolgens af, waarna Bate ze in weer en wind buiten laat overwinteren. Wat de winter niet overleeft, is volgens Bate ook niet een goede plant. Op deze manier is hij ervan verzekerd sterke gezonde planten over te houden.
Intussen is hij in juli en augustus druk bezig met het kruisen. Aanvankelijk maakt hij daarvoor gebruik van een smalle basis van bestaande cultivars, maar de laatste tijd gebruikt hij daarvoor ook zijn eigen zaailingen. Op deze manier ontstaan er unieke planten.
Zijn eerste kruisingen heeft hij vorig jaar, na lang aarzelen, uiteindelijk toch geintroduceerd door ze op het Hosta Valley Forum te plaatsen. Later verschenen ze ook in de Hosta Library, hetgeen tot vele enthousisaste reacties leidde, ook uit Amerika. Dat Bate hiermee zo lang heeft gewacht is deels te wijten aan zijn eigen bescheidenheid, maar ook omdat hij van mening is dat je een plant pas moet introduceren na een groeiperiode van minstens vijf groeiseizoenen. Dat geeft je de kans om een grondige evaluatie te maken van alle eigenschappen van die plant. In het algemeen worden veel planten veel te snel geintroduceerd, vindt Bate.

Dit alles heeft ertoe geleid dat volgend seizoen al enkele van zijn introducties beschikbaar zijn uit weefselkweek. Voor de benaming heeft hij gebruik gemaakt van het prefix "Frisian", wat gezien de herkomst niet verwonderlijk is.
Als eerste kom dit voorjaar beschikbaar: "Frisian Pride" ("Mikawa-no-yuki"x "Gilt by Association"),een middelgrote hosta met langwerpige golvende gele bladeren. Deze plant komt in het voorjaar prachtig geel op en wordt later in het seizoen iets groener. Hij is op z'n mooist op een beschutte plaats in de middag- en avondzon. Op zo'n standplaats zal hij tot diep in de herfst geel blijven oplichten. Hij krijgt een lichtpaarse bloei aan overhangende stelen.
En wellicht zullen er later in het seizoen of het jaar daarop ook al planten beschikbaar komen van de prachtige hosta "Frisian Waving Steel" ( "Grand Slam"x "Sky Dancer")
Een middelgrote hosta met prachtig golvend blad van goede kwaliteit. De naam heeft hij mede te danken aan de metaalachtige blauwe kleur in het voorjaar. Een midden-paarse bloei aan rechte stelen, iets boven het blad, completeren het geheel.
Daarnaast zijn er nog drie introducties verschenen, die (nog) niet tot vermeerdering in weefselkweek hebben geleid, maar zeker ook de moeite waard zijn. Het gaat om "Frisian Elegance" ("Fall Bouquet" x "Gilt by Association"), een middelgrote hosta met een mooie opgaande habitus, wat hem tot een elegante verschijning maakt. Het lichtgolvende blad heeft een satijachtige groene kleur en een lichtberijpte onderkant. De bladstelen zijn rood.
Verder is er nog "Frisian Changing Green" ("Temple Bells"x "Paradise Sandstorm"), een kleine hosta die vooral opvalt doordat het stevige blad gedurende het seizoen, vanuit de middennerf, verkleurt van groen naar geel. Daarnaast is er een mooie bloei aan lange rechte stelen.
En als laatste "Frisian Association" (Gilt by Association"x "Mikawa-no-yuki"), een middelgrote hosta met een mooie opgaande groei en stevig geel blad met diepliggende nerven, die zijn "Mikawa-no-yuki"-achtergrond verraden.
Intussen heeft Bate de smaak te pakken, want ook dit najaar staan weer drie nieuwe introducties op stapel, alle drie nog kruisingen van bestaande cultivars.
De meest opvallende is "Frisian Red Surprise" ("Cinnamon Sticks"x "Gilt by Association"), een prachtige hosta met opvallend rode stelen, die het gehele jaar door mooi blijven.
Verder nog "Frisian Desert" ("Mikawa-no-yuki" x "Paradise Sandstorm"), die met de kleur van "Paradise Sandstorm"en het type blad van een"Mikawa-no-yuki"kruising twee belangrijke eigenschappen in zich heeft verenigd.
En als laatste, maar zeker niet de minste: "Frisian Falls" ("Maekawa"x "Gilt by Association"), een middelgrote hosta met prachtige grote hangende geelgroene bladeren van goede kwaliteit.
Een groot blad, een tot twee smalle blaadjes en een bloemstengel verraden zijn hypoleuca-achtergrond
Ik denk zeker, gezien het enthousiasme dat Bate aan de dag legt, dat we in de toekomst nog wel meer mooie dingen uit Friesland tegemoet kunnen zien.

Bate wil graag benadrukken dat hij erg positief is over de Hostavereniging. Hij heeft er fijne contacten door gekregen en ziet het Hostablad als een goede informatiebron en een uitstekend "bindmiddel"voor de leden.

Door het Hostablad, maar zeker ook door het Hostaforum, laat hij zich graag en goed informeren, maar hij benadrukt dat hij zeker ook zijn eigen koers blijft varen. Hij zegt zich niet gek te laten maken door wat anderen doen en zeggen.

Tot zo ver een portret van Bate Aukema: een sympathieke bescheiden Fries , maar wel met een duidelijke eigen mening.

Jannes van Rossum

(*) Hostablad nr. 34 (najaar 2005) : Slakken weren met koper.
(*) www.hostavalley.eu : Hosta articles: snails and cupper